Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi

Hatice Şahin; Muammer Kalkan

doi:10.5281/zenodo.6647617

Yazarlar

Hatice Şahin Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-8045-7662
Muammer Kalkan Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, TÜRKİYE https://orcid.org/0000-0002-3902-6940

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.6647617

Anahtar Kelimeler:

Dijital okuryazarlık, dijital yetkinlik, teknoloji, öğretmen adayı, okul öncesi

Özet

Günümüzde dijitalleşme üzerinde durulması gereken önemli bir kavram haline gelmiştir. Gün geçtikçe hayat dijitale dönmekte ve teknolojik aletleri kullanma sıklığı artmaktadır. Tam bu noktada öğretmen adaylarının dijital yeterlilik algılarının belirlenmesi önemlidir. Bu araştırma ile okul öncesi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler (cinsiyet, yaş, lisans düzeyi, mezun olunan lise türü ve kişisel bilgisayara sahip olma) açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. 2021-2022 eğitim öğretim yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümüne devam eden 137 lisans öğrencisi araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Veriler, “Dijital Okuryazarlık Ölçeği (DOYÖ)” ve araştırmacılar tarafından geliştirilen “Demografik Bilgi Formu” araçlarıyla toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde JASP 0.15 ve RStudio programları kullanılmıştır. Bu doğrultuda iki bağımsız değişken arasındaki ilişkileri incelemek için Mann-Whitney Testi, ikiden fazla bağımsız değişken arasındaki ilişkileri incelemek için ise Kruskal-Wallis testi kullanılarak analiz yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre okul öncesi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların cinsiyet durumuna göre, dijital okuryazarlık ölçeğinin alt faktörlerinden genel bilgi ve işlevsel beceriler boyutunda erkekler ve kadınlar arasında anlamlı düzeyde bir fark elde edilmiştir. Bu fark, erkekler lehine olmuştur. Katılımcıların yaş grubuna ve lisans düzeylerine göre, dijital okuryazarlık ölçeğinin alt faktörlerinden genel bilgi ve işlevsel beceriler boyutunda anlamlı düzeyde bir fark elde edilmiştir. Araştırmanın bulgu ve sonuçlarına göre önerilerde bulunulmuştur.

Referanslar

Aksoy, N. C., Karabay, E., & Aksoy, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Selçuk İletişim, 14(2), 859-894. https://doi.org/10.18094/josc.871290

Bayrakcı, S., & Narmanlıoğlu, H. (2021). Digital Literacy as Whole of Digital Competences: Scale Development Study. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dusuncevetoplum/issue/63163/945319

Bayrakcı, S., & Narmanlıoğlu, H. (2021). Türkiye’deki Lisans Öğrencilerinin ve Mezunlarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 12(46), 46-67. https://doi.org/10.5824/ajite.2021.03.003.x

Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. T. A. Brown içinde, Confirmatory factor analysis for applied research. (s. 35-82). New York: Guilford publications.

Can, Ş., Çelik, B., & Çelik C. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyine çeşitli değişkenlerin etkisi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(3), 352-358. https://doi.org/ 10.38089/ekuad.2020.33

Chase, Z., & Laufenberg, D. (2011). Embracing the squishiness of digital literacy. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 54(7), 535-537. https://doi.org/10.1598/JAAL.54.7.7

Chen, B., Gallagher-Mackay, K., & Kidder, A., (2014). Digital learning in Ontario schools: The ‘new normal’.Toronto: People for Education.

Çelik, C., Çelik, B., & Alpaslan, M. M. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının derste teknoloji kullanımına yönelik eğilimleri. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 503-519.

Demir, M. (2021). Jamovi ve Jasp programı ile temel ve ileri düzey nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.

Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 13(1), 93-106.

Gilster, P. (1997). Digital Literacy. New York: Wiley Computer Pub.

Göldağ, B., & Kanat, S. (2018). Güzel sanatlar eğitimi alan öğrencilerin dijital okuryazarlık durumları. International Journal of Social Science, 70, 77-92. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7736

Gök, A., Turan, S., & Oyman, N. (2011), Okul öncesi öğretmenlerinin bilişim teknolojilerini kullanma durumlarına ilişkin görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1 (3), 59-66.

Hett, K. (2012). Technology-supported literacy in the classroom: Using audiobooks and digital storytelling to enhance literacy instruction. Illinois Reading Council Journal, 40(3), 3-13.

Hobbs, R., & Coiro, J. (2016). Everyone learns from everyone. Journal of Adolescent and Adult Literacy,59(6), 623-629.

Hodges, C., Moore, S., Lockee, B., Trust, T., & Bond, A. (2020). The Difference between Emergency Remote Teaching and Online Learning. Educause Review, 27 Marzo. Available online: https://bit.ly/3hK3XoR (accessed on 3 March 2020).

Jakes, D. (2006). Standards-proof your digital storytelling efforts. 13.11.2021 tarihinde http://www.techlearning.com/tech/media-coordinators/0018/standards-proof-yourdigital-storytelling-efforts/43347 adresinden erişilmiştir.

Kuru, E. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Kavramına İlişkin Görüşleri. Turkish Studies, 14(3), 1629-1648.

Lewis, T. E., & Alirezabeigi, S. (2018). Studying with the internet: Giorgio Agamben, education, and new digital technologies. Studies in Philosophy and Education, 37(6), 553-566. https://doi.org/10.1007/s11217-018-9614-7

Millî Eğitim Bakanlığı, MEB. (2018). Ortaöğretim matematik dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. 22.12.2021 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=343 adresinden erişilmiştir.

Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computer ve Education., 53(3), 1065-1078. 09.10.2021 tarihinde https://seminarioti.files.wordpress.com/2013/06/can-we-teach-digital-nativesdigital-literacy.pdf adresinden erişilmiştir.

Ocak, G., & Karakuş, G. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterlilik becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1427-1436.

Özerbaş, M. A., & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-25.

Porat, E., Blau, I., & Barak, A. (2018). Measuring digital literacies: Junior high-school students' perceived competencies versus actual performance. Computers & Education, 126, 23-36. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2018.06.030

Sağır, A., & Okutan, S. (2022). Dijital oyunların ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisi: Karabük örneği. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 715-744. https://doi.org/10.37669 milliegitim.769932

Schonard, M. (2018). The underlying causes of the digital gender gap and possible solutions for enhanced digital inclusion of women and girls. Brussels: European Parliament, Policy Department for Citizen's Rights and Constitutional Affairs.

Starr, L. (2012). Encouraging teacher technology use. Education World, 138. 24.12.2021 tarihinde http://www.educationworld.com/a_tech/tech159.shtml adresinden erişilmiştir.

Sulak, E. S. (2019). Dijital okuryazarlık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Social Sciences Studies Journal, 5(31), 1329-1342.

Şimşek, A. (2012). Araştırma modelleri. A. Şimşek (Ed.). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri içinde (s. 80-106). Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayını.

Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.

Techataweewan, W., & Prasertsin, U. (2018). Development of digital literacy indicators for Thai undergraduate students using mixed method research. Kasetsart Journal of Social Sciences, 39(2), 215-221.

Tekin, A., & Polat, E. (2017). Öğretmen Adaylarının Sayısal Yetkinlik Düzeyleri ve Çevrimiçi Bilgi Arama Stratejilerinin Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 635-658.

UNICEF. (2019). Global kids online: Comparative report. 12.11.2021 tarihinde https://www.unicefirc.org/publications/pdf/GKO%20Main%20Report.pdf adresinden erişilmiştir.

UNICEF. (2017). Dünya çocuklarının durumu 2017: Dijital bir dünyada çocuklar. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/SOWC_2017_SUM_T R.pdf adresinden erişilmiştir.

Yazıcıoğlu, A., Yaylak, E., & Genç, G. (2020). Okulöncesi ve sınıf öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 274-286.

Yontar, A. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824.

Yüksek Öğretim Kurulu, YÖK. (2019). Üniversitelerde 30 Bin Öğrenciye ‘Dijital Okuryazarlık’ Dersi. 10.10.2021 tarihinde https://basin.yok.gov.tr/InternetHaberleriBelgeleri/%C4%B0nternet%20Haber%20Belgeleri/2019/113_univ_dijital_okuryazarlik_dersi.pdf adresinden erişilmiştir.