Öğretmen Adaylarının Çocukların Dijital İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Adli ve İdari Yönden Görüşleri

Mehmet GÖKCE

doi:10.5281/zenodo.10439817

Yazarlar

Mehmet GÖKCE Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.10439817

Anahtar Kelimeler:

Dijital dünya, dijital istismar, öğretmen adayları

Özet

Teknolojinin gelişmesiyle dijital dünyaya olan ilgi artmıştır. Çocuklarda dijital dünyaya fazlasıyla ilgi göstermektedirler. Çocuklar gerçek kimliklerinden önce sanal kimliklere bürünmekte ve daha doğmadan dijital ayak izine sahip olmaktadır. Araştırma, öğretmen adaylarının ilkokul öğrencilerini dijital istismara karşı adli/idari koruma yolları hakkındaki görüşlerini almayı amaçlamıştır. Araştırma 2021-22 akademik döneminde bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören 11 sınıf öğretmeni adayını kapsamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Örneklem türlerinden ise ölçüt örneklem tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, yine araştırmacı tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmen adayları ilkokul öğrencisinin yaşadığı herhangi bir dijital istismarı aile ve okul idaresine bildirme çabası içinde olacakları, hangi kurumlara başvuracaklarını ve başvuru yapma sürecinde izleyecekleri yolu tam olarak bilmedikleri, şikâyete konu olan istismar ile ilgili verileri yönetmekte bilgi eksiklikleri olduğunu belirtmişlerdir. Bu kapsamda öğretmen adaylarının çocuklara yönelik dijital istismar ve ihmale karşı eğitim almaları, istismar belirtilerini anlayabilmeleri, bildirim yükümlülüğünün önemini ve şikâyet sürecinin yönetimini hizmet öncesi eğitimde öğrenmelidirler. Öğretmen eğitim programlarına dijital öğretmenlik ve dijital risklere karşı müdahale yaklaşımları gibi seçmeli dersler konarak, çocukları istismardan korumaya yönelik sistematik eğitimler verilmelidir.

Referanslar

Aksakallı, G. (2021). Dijital mahremiyet. Güvenli internet merkezi, https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/mtnwT.pdf adresinden erişildi.

Aral, N. (2022). Dijital Dünyada Çocuk Olmak. TRT Akademi, 7(16), 1134-1153. https://doi.org/10.37679/trta.1181774

Asil, H., Özmen, S., Demirci, E., & Özdemir, Ç. (2020). Öğretmenler için çocuk istismarını değerlendirme ve yönetme rehberi, Prochild. https://prochild.erciyes.edu.tr/dosyalar/tr_ogretmenler_icin_cocuk_istismarini_degerlendirme_ve_yonetme_rehberi.pdf adresinden erişildi.

Barkuş, F. & Koç, M. (2019). Dijital mahremiyet kavramı ve ilgili çalışmalar üzerine bir derleme. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1), 35-44.

Branding Türkiye (2021). Erişim adresi: https://www.Brandingturkiye.Com/We-Are-Social-Digital-2021 adresinden erişildi.

Çalapkulu, Ç., & Alp, F. (2020). Dijital Ebeveynler ile Çocukların Sosyal Medya Kullanımı Üzerindeki Mahremiyet İlişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(8), 132-144.

Çalışkan, M. (2019). Toplum ve suç araştırmalarında sınırları aşan bir suç: “çevrimiçi çocuk istismarı” ve bu suça karşı alınabilecek önlemler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 122-131.

Çubukçu, A., & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı ve Bu Algıyı İnternetin Bilinçli, Güvenli ve Etkin Kullanımı ile Artırma Yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-174.

Devrani, E., A. (2021). Gençler için 21. Yüzyıl Becerileri ve Dijitalleşen Dünyanın Gereklilikleri: Yeni Okuryazarlıklar. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 9(24), 5-20.

Eroğlu, Ş. (2018). Dijital yaşamda mahremiyet (gizlilik) kavramı ve kişisel veriler: Hacettepe üniversitesi bilgi ve belge yönetimi bölümü öğrencilerinin mahremiyet ve kişisel veri algılarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35(2), 130-153. https://doi.org/10.32600/huefd.439007

Goldman, J.D.G., & Bradley, G.L. (2011). Assessing primary school student-teachers’ pedagogic implementations in child sexual abuse protection education. European Journal of Psychology of Education, 26(4), 479-493. DOI:10.1007/s10212-011-0059-4

Güngör, A. (2021). Sosyal medyada çocuk hakları ihlali ve çocuk istismarı: Instagram anneleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 54, 1-24. https://doi.org/10.47998/ikad.836192

Gürova, E. (2021). Klara ile güneş: Dijitalleşen bir çağda insan olmak. Kültür Araştırmaları Dergisi, 10, 69-81. DOI Number: 10.46250/kulturder.954559

Hauck, M., Kurek, M. (2017). Digital Literacies in Teacher Preparation. In: Thorne, S., May, S. (eds) Language, Education and Technology. Encyclopedia of Language and Education. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-02237-6_22

Henkoğlu, T., & Yılmaz, B. (2013). İnternet erişim özgürlüğünün kısıtlanması: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Bilgi Dünyası, 14(2), 215-239. https://doi.org/10.15612/BD.2013.118

İdris, M. (2017). Çocukluğun dijitalleşmesi, çocuğun dijital zehirlenmesi. TRT Akademi Dergisi, 2(4), 598-602.

Karaduman, S. (2019). Yeni medya okuryazarlığı: Yeni beceriler/olanlar/riskler. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 683-700. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.484193

Kaya, İ., G. (2021). Dijital çağda çocuk yetiştirme ve eğitim: değişen roller. İnsan & İnsan, 27, 83-100. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.819184

Marangoz, M., & Özen, K., E. (2021). Covid 19 pandemi sürecinin farklı alanlarda dijitalleşmeye etkileri: kavramsal bir değerlendirme. Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi, 1(1), 54-68.

Mitchell, M.W. (2010). Child sexual abuse: A school leadership issue. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 83(3), 101-104.DOI:10.1080/00098651003655936

Nalbantoğlu, B., C. (2021). Covid 19 sürecinin dijital dönüşüme etkileri. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 13-18.

OECD (2023), "Protecting young children in digital environments", in Empowering Young Children in the Digital Age, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/4de622ee-en.

Özbay, H., İ. (2021). İnternet ortamında çocukların korunması. Türk Dünyası Araştırmaları, 128(253), 441-460.

Özdemir, Ş. (2020). Post- panoptikon çağı: gözetimin dijitalleşmesi ve çevrimiçi kimliğin gizliliği üzerine bir analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 81-108. https://doi.org/10.18037/ausbd.801849

Özkaya, P. (2023). Dijital Dünyada Çevrimiçi Riskler, Bilişim Suçları ve Mağdur Çocuk. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (53), 13-42. https://doi.org/10.54049/taad.1231771

Page, R.M., & Page, T.S. (2011). Promoting health and emotional well-being in your classroom. USA: Jones and Bartlett Publishers. https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=C6HfAgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR1&dq=Promoting+health+and+emotional+wellbeing+in+your+classroom.+(5.+Bask%C4%B1).+USA:+Jones+and+Bartlett+Publishers.&ots=ESMPoZZJt&sig=rjg7vkFZOejal1lz_AEPdr_5FcU&redir_esc=y#v=onepage&q=Promoting%20health%20and%20emotional%20wellbeing%20in%20your%20classroom.%20(5.%20Bask%C4%B1).%20USA%3A%20Jones%20and%20Bartlett%20Publishers.&f=false adresinden erişildi.

Sağır, A., Özdemir, M., Erden, S., Günay, A., & Apalak, G. (2019). Risk toplumunda yeni bir boyut olarak dijitalleşen gündelik hayat: bilgisayar oyunlarının ortaokul öğrencileri üzerine etkisi (Mavi Balina ve Momo Örneği), TİHEK, 4-5, 59-72.

Sırakaya, M. ve Seferoğlu, S. S. (2018). Çocukların çevrim-içi ortamlarda karşılaştıkları riskler ve güvenli internet kullanımı. (Eğitim teknolojileri okumaları içinde 185-202). TOJET, Adapazarı.

Söğütlüler, T., & Başer, E. (2023). Dijital Çağda Ebeveyn Olmak: Çocuk İzleyiciler ve Ekrandaki Şiddet Üzerine Bir Araştırma. TRT Akademi, 08(19), 814-845. https://doi.org/10.37679/trta.1328304

TCK (2004). Türk Ceza Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf adresinden erişildi.

TUİK, (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132#:~:text=Bilgisayar%20kulland%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1%20belirten%20%C3%A7ocuklar%C4%B1n%20ya%C5%9F,i%20bilgisayar%20kulland%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1%20beyan%20etti.&text=Bilgisayar%20kullanan%206%2D15%20ya%C5%9F,ile%20tablet%20bilgisayar%20kulland%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC.

UNICEF, (2017). Dünya çocuklarının durumu: Dijital bir dünyada çocuklar. https://www.unicef.org/turkey/media/4291/file/D%C3%BCnya%20%C3%87ocuklar%C4%B1n%C4%B1n%20Durumu%202017:%20Dijital%20bir%20D%C3%BCnyada%20%C3%87ocuklar.pdf adresinden erişildi.

Ünal, S., & Yıldız, F. (2020). Dijital risk toplumunda meydan okuma videoları ve çocuklar: Adana’da ortaöğretim öğrencilerine yönelik bir alan araştırmasından bulgular. Selçuk İletişim Dergisi, 13(1), 197-226.

Valcke, M., Bonte , S., De Wever , B., & Rots , I. (2010). Internet parenting styles and the impact on Internet use of primary school children. Computers & Education, 55(2), 454- 464. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0360131510000436?casa_token=PnBrk7il8D0AAAAA:ZosD4dZXVm5BbZ6ZOxpzZpslKdo_9-OWYD59IxTODIp3yFFO9lovp4ZsB3Wuj2szcQDbmvifBg adresinden erişildi.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Yiğit Açıkgöz, F., & Yalman, A. (2018). Dijital Oyunların Çocukların Kişilik ve Davranışları Üzerinde Etkisi: Gta 5 Oyunu Örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(29. Özel Sayısı), 163-180. https://doi.org/10.31123/akil.454283

Yiğit, N., & Alat, K. (2022). Erken Çocukluk Dönemindeki Çocukların Dijital Oyun Oynama Alışkanlıklarına İlişkin Anne/Baba Görüşleri. E-Kafkas Journal of Educational Research, 9(3), 1026-1052. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.1140899

Warden, D. (2005). The prevention of child sexual abuse. (Child safety: Problem and prevention from preschool to adolescence içinde 122-133). London: Routledge. https://www.jstor.org/stable/1602531?casa_token=785PUp5XdeEAAAAA%3Art2DvaaOO_mnBXzdngWRr-nYZeFGZS-BM8mZT09kBrhECa06qLLC8E4tHqyWMbH3Wd3cowKS5APjJvWiTwfCByXgnsuWi3I_pNZ-SjXOjD8_m4I7xac&seq=1#metadata_info_tab_contents adresinden erişildi.