Öğrenme Nesnelerinde Üst Veri: LOM ve LOM-ES Standartlarının Karşılaştırılması

Zeki TUMAN; Salman ÖZDEMİR

doi:10.5281/zenodo.16217940

Yazarlar

Zeki TUMAN Boğaziçi Üniversitesi, Dijital Eğitim Koordinatörlüğü, İstanbul, Türkiye https://orcid.org/0009-0002-2541-4659
Salman ÖZDEMİR Boğaziçi Üniversitesi, Dijital Eğitim Koordinatörlüğü, İstanbul, Türkiye https://orcid.org/0009-0005-1311-7333

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.16217940

Anahtar Kelimeler:

Üst Veri, Standart, Dijital kaynaklar, Öğrenme nesnesi, Web kaynağı, Kataloglama, Sınıflama, Yönetim

Özet

Dijital çağda bilgiye erişim kolaylaşsa da, bilgi yoğunluğu içinde doğru ve güncel verilere ulaşmak giderek karmaşıklaşmaktadır. Bu durum, özellikle karmaşık ve geniş bilgi ağlarında, bireylerin ihtiyaç duydukları bilgilere hızlı ve etkin erişimini engellemektedir. Bu sorunu çözmek için üst veri (metadata) kavramı öne çıkmaktadır. Üst veri, bilgi kaynaklarının başlık, yazar ve yayın tarihi gibi temel bilgilerini içeren, yapılandırılmış bir veri türüdür. Üst veri sayesinde bilgi kaynaklarının bulunabilirliği, sınıflandırılması ve yönetimi daha etkin biçimde gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca, bilgiye erişimin daha düzenli ve şeffaf bir biçimde sağlanmasına imkân sunmaktadır. Özellikle dijital yayıncılık, kütüphane sistemleri, eğitim teknolojileri ve e-öğrenme gibi alanlarda üst verinin önemi artış göstermektedir.
Eğitim teknolojileri alanında öğrenme nesneleri önemli bir yer tutmaktadır. Öğrenme nesnelerine yönelik uluslararası bir üst veri standardı olan LOM (Learning Object Metadata), bu alanda önemli bir gelişme olarak kabul edilmektedir. LOM, öğrenme nesnelerinin başlık, hedef kitle ve teknik özellikler gibi bilgilerini standart bir formatta sunarak farklı sistemler arasında uyumluluk sağlar. Bunun yanı sıra, LOM, öğrenme materyallerinin yeniden kullanılabilirliğini artırarak eğitim teknolojileri alanında standardizasyon sürecine katkı sunmaktadır. Bu sayede öğrenme nesnelerinin, farklı bağlamlarda kolayca erişilebilir ve kullanılabilir hale gelmesi mümkün olmaktadır. Eğitim içeriklerinin paylaşılabilirliği ve uyumluluğu, modern eğitim ekosistemleri için büyük bir önem taşımaktadır.
Bu çalışma, LOM ile İspanya eğitim sistemine özgü bir uygulama profili olan LOM-ES'i karşılaştırmaktadır. LOM-ES, yerelleştirilmiş bir standardizasyon yaklaşımı sunarak uluslararası standartlara uyum sağlarken, yerel ihtiyaçlara da cevap verebilmektedir. İspanya eğitim sistemine özgü gereksinimleri karşılayan LOM-ES, uluslararası standartların genel yapısına ek olarak, bölgesel gerekliliklere uygun bir çerçeve sunmaktadır. Bu karşılaştırmanın sonuçları, LOM ve LOM-ES'in öğrenme nesnelerinin tanımlanması, yönetimi ve pedagojik bağlamdaki etkileri açısından sağladıkları avantajları ortaya koymaktadır. Ayrıca, bu çalışma, üst veri standartlarının, dijital öğrenme içeriklerinin etkin düzenlenmesi ve paylaşılabilir kılınması için kritik bir araç olduğunu vurgular.

Referanslar

ADL Initiative. (2020). SCORM Overview. Advanced Distributed Learning. https://adlnet.gov/projects/scorm/

AENOR. (2010). Norma UNE 71361: Metadatos para objetos de aprendizaje. Asociación Española de Normalización.

AENOR. (2019). LOM-ES: Application guide. INTEF. https://intef.es/formacion/educacion-digital-de-calidad/lom-es/guia-de-aplicacion/

Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (Eds.). (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. Longman.taksı

Anido, L. E., Fernández, M. J., Caeiro, M., Santos, J. M., Rodríguez, J., & Llamas, M. (2002). Educational metadata and brokerage for learning resources. Computers & Education, 38(4), 351–374.

Anido, L. E., Fernández, M. J., Caeiro, M., Santos, J. M., Rodríguez, M. S., & Llamas, M. (2002). An authoring tool for the creation of SCORM-compliant content. Proceedings of the Second IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies, 553-557. https://doi.org/10.1109/ICALT.2002.1011462

Balatsoukas, P., O'Brien, A., & Morris, A. (2011). The effects of discipline on the application of learning object metadata in UK higher education: The case of the Jorum repository. Information Research, 16(3), Paper 481. http://InformationR.net/ir/16-3/paper481.html

Barker, P. (n.d.). What is IEEE Learning Object Metadata/IMS Learning Resource Metadata? https://www.dia.uniroma3.it/~sciarro/e-learning/WhatIsLOMscreen.pdf

Barker, P., & Campbell, L. M. (2010). Metadata for learning materials: An overview of existing standards and current developments. Technology, Instruction, Cognition and Learning, 7(3–4), 225–243.

Barritt, C., & Alderman, F. L. (2004). Creating a reusable learning objects strategy: Leveraging information and learning in a knowledge economy. Pfeiffer.

Bayram, Ö. (2019). BBY459 Metadata ders notları. Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri. https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=8404

Bloom, B. S. (Ed.). (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. David McKay Company.

Brown, J., & Duguid, P. (2007). The social life of information. Harvard Business Review Press.

Brown, J., & Duguid, P. (2008). The social life of information (2nd ed.). Harvard Business Review Press.

Canabal, F., García, J., & Red.es. (2008). Perfil de aplicación LOM-ES v1.0. Ministerio de Educación y Ciencia. https://www.educaplus.org/documentos/lom-es_v1.pdf

Castro-García, L., & López-Morteo, G. (2013). An international analysis of the extensions to the IEEE LOMv1.0 metadata standard. Computer Standards & Interfaces, 35(6), 567–581. https://doi.org/10.1016/j.csi.2013.04.006

Clark, R. C. (1998). Recycling knowledge with learning objects. Training and Development, 52(10), 60.

Çakıroğlu, Ü., & Akkan, Y. (2009). Dünyadaki ve Türkiye'deki bazı önemli öğrenme nesnesi ambarları. İlköğretim Online, 8(1), 1–4. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8599/107069

Dagienė, V., Jevsikova, T., & Kubilinskienė, S. (2013). An integration of methodological resources into learning object metadata repository. Informatica, 24(1), 13–34. https://doi.org/10.15388/Informatica.2013.382

Davis, H. C., Millard, D. E., & Reich, S. (2003). Reuse of learning objects in context. In A. Littlejohn (Ed.), Reusing online resources: A sustainable approach to e-learning (pp. 27–39). Kogan Page.

DCMI Usage Board. (2012). Dublin Core™ Metadata Element Set, Version 1.1: Reference Description. Dublin Core Metadata Initiative. https://www.dublincore.org/specifications/dublin-core/dces/

Demetrios, G., Sampson, P., Zervas, G., & Chloros, G. (2011). ASK-LOM-AT 2.0: A web-based tool for educational metadata authoring of open educational resources. In 2011 IEEE International Conference on Technology for Education (pp. 76–80). https://doi.org/10.1109/T4E.2011.20

DINI AG KIM. (2023). General metadata profile for educational resources (AMB). https://www.dini.de/metadata/amb

Downes, S. (2002). Fast buck artistry. Downes.ca. https://www.downes.ca/post/67

Dublin Core Metadata Initiative. (2007). DCMI Abstract Model. http://dublincore.org/documents/abstract-model/

Dublin Core Metadata Initiative. (2008). DCMI Metadata Terms. https://www.dublincore.org/specifications/dublin-core/dcmi-terms/

Duval, E., Smith, N., & Coillie, M. Y. (2006). Guidelines and support for building application profiles in e-learning (CEN Workshop Agreement, CWA 15555:2006 E). CEN.

Educa. (2020). LOM-CH metadata profile for Swiss education system. https://www.educa.ch/en/lom-ch

Friesen, N. (2001). What are educational objects? Interactive Learning Environments, 9(3), 219–230. https://doi.org/10.1076/ilee.9.3.219.3573

Friesen, N. (2004). Building a better LOM: From standards to paradigms. CanCore Guidelines. http://cancore.athabascau.ca/

Friesen, N., Fisher, S., & Roberts, A. (2004). CanCore guidelines for the implementation of learning object metadata (IEEE 1484.12.1-2002) v.2. Athabasca University.

García, L. C., & Morteo, G. L. (2008). LOM-ES: Application guide. INTEF.

Gill, T., Gilliland, A. J., McCann, M., & Weideman, C. (2023). Introduction to metadata: Metadata basics and the web. Getty Publications.

Gilliland-Swetland, A. J. (2000). Setting the stage. In Introduction to Metadata: Pathways to Digital Information. Getty Research Institute. http://www.getty.edu/research/conducting_research/standards/intrometadata/pdf/swetland.pdf

Gilliland-Swetland, A. J. (2000). Setting the stage. In M. Baca (Ed.), Introduction to metadata: Pathways to digital information (pp. 1–10). Getty Research Institute. https://lccn.loc.gov/2008007871

Hansen, S., & Reich, S. (2008). Metadata for learning objects: Standards and practices. Journal of Digital Information, 9(1).

IEEE LTSC. (2002). Draft standard for learning object metadata (IEEE 1484.12.1-2002). IEEE Learning Technology Standards Committee. https://www.ieeeltsc.org/working-groups/wg12LOM/lomDescription/

INTEF. (2019). LOM-ES-INTEF. https://intef.es/formacion/educacion-digital-de-calidad/lom-es/

INTEF. (2019, June 6). Guía de aplicación. https://intef.es/formacion/educacion-digital-de-calidad/lom-es/guia-de-aplicacion/

INTEF. (n.d.). LOM-ES (Etiquetado Estándar de Objetos Digitales Educativos (ODE) Guía para la aplicación en educación). https://intef.es/formacion/educacion-digital-de-calidad/lom-es/

Johnson, M., & Adams, S. (2010). The effects of discipline on the application of learning object metadata in UK higher education: The case of the Jorum repository. Information Research, 16(3), 481.

Joy, M. (2020). The role of metadata in digital education. E-Learning Journal, 18(1), 112–129.

Karaman, S., Yıldırım, S., & Kaban, A. (2006). Öğrenme nesnesi ve öğrenme nesnesi standartları. Akademik Bilişim 2006 Konferansı Bildirileri, 9(1), 1–10.

Knowles, M. S. (1980). The modern practice of adult education: From pedagogy to andragogy. Prentice Hall/Cambridge.

Learning Federation. (2008). ANZ-LOM metadata application profile.

Madran, R. O. (2013). Açık eğitim kaynakları için semantik üst veri modeli tasarımı [Yayımlanmamış doktora tezi]. https://madran.net/yayinlar/orcunmadran_phd.pdf

Merriam, S. B., & Caffarella, R. S. (1999). Learning in adulthood: A comprehensive guide (2nd ed.). Jossey-Bass Publishers.

Ministerio de Educación, Cultura y Deporte. (2002). Metadatos educativos en el sistema español. Gobierno de España.

Müller, M., & Pfalzgraf, A. (2006). SupLOMFR, Késako? Arabesques, 71.

Olivier, B., & Liber, O. (2003). Learning content interoperability standards. In A. Littlejohn (Ed.), Reusing online resources: A sustainable approach to e-learning. Kogan Page.

Papadopoulos, G., & Kameas, A. (2009). Characterization of educational resources in e-learning systems using an educational metadata profile. Educational Technology & Society, 18(4), 246–260.

Polsani, P. (2003). Use and abuse of reusable learning objects. Journal of Digital Information, 3(4). https://journals.tdl.org/jodi/index.php/jodi/article/view/89

Powell, A., Nilsson, M., Naeve, A., Johnston, P., & Baker, T. (2007). DCMI Abstract Model (DCAM). Dublin Core Metadata Initiative. https://dcpapers.dublincore.org/files/articles/952136137/dcmi-952136137.pdf

Prpitsch, C., & Veith, P. (2006). Content and management standards: LOM, SCORM and content packaging. In M. Eibl & W. Schwinger (Eds.), Universität 2006: Bildung – Wissen – Innovation (pp. 179–188). Springer. https://doi.org/10.1007/3-540-32788-6_15

Rivera, G., Simon, B., Quemada, J., & Salvachúa, J. (2004). Improving LOM-based interoperability of learning repositories. In Lecture Notes in Computer Science (Vol. 3292, pp. 690–699). Springer Berlin / Heidelberg.

Schmidt, H. G., & Boshuizen, H. P. A. (2004). Learning object metadata and its application. Core.ac.uk.

ScoLOMFR. (n.d.). Download all ScoLOMFR files. https://www.reseau-canope.fr/scolomfr/telecharger-tous-les-fichiers

Seth, R. (2020). Learning object metadata and its application. Core.ac.uk. oai:drtc.isibang.ac.in:1849/229

Solomou, G., Pierrakeas, C., & Kameas, A. (2015). Characterization of educational resources in e-learning systems using an educational metadata profile. Educational Technology & Society, 18(4), 246–260.

SupLOMFR. (n.d.). SupLOMFR, Késako? Arabesques, 71

Ullrich, C. (2005). The learning-resource-type is dead, long live the learning-resource-type! Learning Objects and Learning Designs, 1(1), 7–15. https://www.carstenullrich.net/pubs/Ullrich-LearningResource-LOLD-2005.pdf

Wiley, D. A. (2002). Connecting learning objects to instructional design theory: A definition, a metaphor, and a taxonomy. In D. A. Wiley (Ed.), The instructional use of learning objects. http://reusability.org/read/williams.doc

Williams, R., & Goldberg, M. (2004). Learning object metadata standard.